Wyłącznik schodowy - podłączenie, specyfikacja i schemat

Wyłączniki schodowe to jeden z podstawowych elementów oświetleniowej instalacji elektrycznej w budynkach wielokondygnacyjnych, w których istnieje potrzeba włączania i wyłączania danego źródła światła z różnych miejsc. Włączników schodowych używa się także do sterowania oświetleniem w długich korytarzach, dużych pomieszczeniach czy na klatkach schodowych. Z tego poradnika dowiesz się, jak prawidłowo podłączyć wyłącznik schodowy w domowej instalacji elektrycznej i czym włącznik schodowy różni się od łącznika krzyżowego.

Co to jest włącznik schodowy i do czego służy?

Łącznik schodowy (bo tak brzmi prawidłowa nazwa tego osprzętu) jest potocznie określany również jako wyłącznik schodowy, włącznik schodowy lub przełącznik schodowy. Pod względem technicznym jest to rodzaj łącznika instalacyjnego, służący do obsługi danego obwodu oświetleniowego z dwóch różnych miejsc w obrębie tej samej instalacji elektrycznej. W praktyce najczęściej używa się włączników schodowych wtedy, gdy ze względu na wygodę użytkowników instalacji potrzebna jest możliwość sterowania światłem (włączenie/wyłączenie) z innych punktów w domu czy mieszkaniu. Jak sama nazwa wskazuje, zazwyczaj chodzi o oświetlenie na schodach - przy wchodzeniu na nie włączamy światło na dole, natomiast wyłączamy je po dotarciu na górę.

Włącznik schodowy - specyfikacja techniczna

Zależnie od producenta konkretnej linii włączników, mogą one mieć nieco inne parametry techniczne - są to przede wszystkim:

• stopień ochrony IP (włączniki schodowe do wnętrz mają zazwyczaj stopień ochrony IP20, natomiast włączniki przeznaczone do stosowania na zewnątrz mogą mieć wyższy)
• sposób montażu (natynkowy lub podtynkowy)
• materiał wykonania (zwykle włączniki schodowe są wykonane z tworzyw sztucznych, jednak na rynku są także dostępne warianty wykonane z metalu, kamienia, szkła czy drewna)
• krotność włącznika (najczęściej stosuje się włączniki pojedyncze, ale na rynku są także dostępne włączniki schodowe podwójne, a nawet potrójne)
• sposób obsługi (włączniki mechaniczne lub dotykowe, dostępne są również modele wyposażone w czujnik ruchu)
• obecność lub brak podświetlenia włącznika.

Warto w tym kontekście także wspomnieć, że wyłączniki schodowe bywają czasem mylone z łącznikami krzyżowymi, które również znajdują zastosowanie w obwodach oświetleniowych.

Zanim więc przejdziemy do poradnika opisującego krok po kroku jak podłączyć przełącznik schodowy, wskażmy główne różnice między łącznikami schodowymi a krzyżowymi:

• łączniki schodowe zawsze instaluje się parami, tzn. do obsługi danego obwodu oświetleniowego potrzebne są 2 łączniki schodowe;
• w jednym obwodzie oświetleniowym może być praktycznie dowolna liczba łączników krzyżowych, natomiast tylko 2 schodowe;
• wyłączniki schodowe montuje się w skrajnych punktach danego obwodu, natomiast łączniki krzyżowe wyłącznie pomiędzy włącznikami schodowymi.

Podłączenie włącznika schodowego - co przygotować?

Aby bezpiecznie i zgodnie ze sztuką przeprowadzić montaż wyłącznika schodowego, będziesz potrzebować odpowiednich narzędzi, materiałów oraz przynajmniej podstawowej wiedzy na temat działania instalacji elektrycznych. Jeśli chodzi o narzędzia i materiały, będą Ci potrzebne:

• włączniki schodowe;
• śrubokręty (krzyżakowy i płaski w odpowiednich rozmiarach);
• przewody instalacyjne o przekroju dostosowanym do specyfiki istniejącej instalacji;
• złączki elektroinstalacyjne (do podłączenia włącznika podwójnego);
• próbnik i miernik napięcia;
• ściągacz izolacji;
• latarka nagłowna z własnym źródłem zasilania;
• odpowiednia odzież ochronna.

Jak podłączyć włącznik schodowy - poradnik krok po kroku

Jeśli chodzi o włącznik schodowy podłączenie go to dość prosta procedura, z którą poradzisz sobie bez problemu, jeśli zastosujesz się do poniższego poradnika. Opisujemy w nim krok po kroku, co należy robić i na co zwracać szczególną uwagę, wykonując podłączenie włączników schodowych.

Krok 1 - odłącz zasilanie

Ze względów bezpieczeństwa zawsze odłączaj zasilanie od obwodu czy obwodów, na których będziesz wykonywać prace elektryczne - to podstawa Twojego bezpieczeństwa. Na wszelki wypadek już po rozłączeniu odpowiednich wyłączników nadprądowych użyj miernika i sprawdź, czy rzeczywiście w modyfikowanym obwodzie oświetleniowym nie płynie prąd.

Krok 2 - podłącz poszczególne przewody

W pierwszej kolejności podłącz przewód fazowy L (brązowy lub czarny) do pierwszego włącznika schodowego i upewnij się, że jest solidnie zamocowany. Z tego włącznika wyprowadź następnie 2 przewody korespondencyjne i podłącz je do drugiego włącznika schodowego do zacisków zgodnie z oznaczeniami. Czasami zaciski są oznaczone literowo, ale w zależności od producenta danego włącznika oznaczenia mogą być inne (np. strzałki) - zwróć na to uwagę podłączając przewody korespondencyjne.

UWAGA: przewody korespondencyjne mogą być w kolorach dowolnych poza niebieskim i żółto-zielonym, które są zarezerwowane dla żył neutralnej (N) i ochronnej (PE)!

Po podłączeniu przewodów korespondencyjnych doprowadź przewód neutralny N (niebieski) oraz przewód ochronny PE (żółto-zielony) do źródła światła (lampy), po czym wyprowadź przewód fazowy L z lampy i podłącz go do odpowiedniego zacisku w drugim włączniku.

Jak podłączyć wyłącznik schodowy - schemat

Poniższa grafika przedstawia uproszczony schemat podłączenia pojedynczego wyłącznika schodowego:

Schemat podłączenia pojedynczego wyłącznika schodowego

Jak podłączyć włącznik schodowy podwójny?

Podwójne łączniki schodowe mają po 6 zacisków każdy, w tym 4 do przewodów korespondencyjnych i 2 do przewodów fazowych. Wynika stąd, że aby podłączyć podwójny wyłącznik schodowy 3 przewody to za mało - będziesz potrzebować w sumie 6 przewodów. Pamiętaj, aby do łączenia zacisków korespondencyjnych używać przewodów w kolorach innych niż zarezerwowane dla żył N i PE.

Aby podłączyć wyłącznik schodowy podwójny, wykonaj następujące kroki:

• do pierwszego podwójnego włącznika doprowadź i podłącz do odpowiednich zacisków 2 przewody fazowe L, a następnie wyprowadź z niego 4 przewody korespondencyjne i podłącz je do odpowiednich zacisków w drugim łączniku podwójnym;
• z drugiego łącznika schodowego wyprowadź 2 przewody fazowe L i każdy z nich doprowadź do jednego źródła światła (lampy), mocując przewody w odpowiednich zaciskach;
• do każdej lampy doprowadź i podłącz przewód neutralny N i przewód ochronny PE.

Jeżeli wolisz wizualną prezentację tego, jak prawidłowo podłączyć włącznik schodowy podwójny schemat podłączenia znajdziesz poniżej - to instrukcja montażu włącznika podwójnego z serii Simon 54, dostępnego w naszej ofercie.

Simon 54 Łącznik schodowy podwójny bez piktogramu

Krok 3 - zweryfikuj podłączenie wyłącznika schodowego

Po podłączeniu wszystkich przewodów upewnij się, że są solidnie zamocowane w odpowiednich zaciskach. Sprawdź poszczególne podłączenia nie tylko wizualnie, ale również przy użyciu miernika.

Krok 4 - zamontuj włącznik schodowy

Po upewnieniu się co do prawidłowości wykonanych połączeń zamontuj łączniki schodowe w puszkach zgodnie z obowiązującymi zasadami bezpieczeństwa oraz najlepszymi praktykami branżowymi. Upewnij się, że podczas montażu żadna z żył nie obluzowała się, a same łączniki są mocno osadzone w ścianie lub na niej.

Krok 5 - włącz zasilanie i sprawdź, czy łącznik schodowy działa

Włącz zasilanie modyfikowanego obwodu oświetleniowego i sprawdź, czy wszystkie wyłączniki schodowe działają tak, jak powinny. W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości wyłącz zasilanie, znajdź źródło problemów (najczęściej są to nieprawidłowo podłączone przewody korespondencyjne) i dokonaj poprawek w instalacji. Jeśli nie jesteś w stanie zrobić tego samodzielnie, wezwij elektryka z odpowiednimi uprawnieniami, aby dokonał wymaganych napraw.

W razie pytań związanych z tematem artykułu zapraszamy do kontaktu - nasi specjaliści chętnie udzielą odpowiedzi i wyjaśnią wątpliwości.