Dlaczego mój wyłącznik nadprądowy ciągle się wyzwala? Przyczyny i sposoby naprawy

Wyłącznik nadprądowy, potocznie określany jako eska albo bezpiecznik nadprądowy, to zabezpieczenie wykorzystywane w instalacjach elektrycznych w celu zapewnienia odpowiedniej ochrony zarówno samej instalacji, jak i zasilanych z niej urządzeń przed negatywnymi skutkami przeciążeń oraz zwarć. Samoczynne wyzwalanie wyłączników nadprądowych to dość częsty problem, który może mieć bardzo różne przyczyny, a ignorowanie go zazwyczaj prowadzi do poważnych konsekwencji - włącznie z uszkodzeniem instalacji, podłączonych do niej urządzeń oraz bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia ludzi. W tym artykule opisujemy, jak działa eska, jakie są najczęstsze przyczyny nieprawidłowego wyzwalania bezpieczników nadprądowych, przedstawiamy także kilka metod diagnostyki i naprawy problemów z wyłącznikami nadmiarowo-prądowymi. Dowiesz się również, na co zwrócić uwagę przy doborze esek do rozdzielnicy.

Jak działa wyłącznik nadprądowy?

Wyłącznik nadprądowy działa w oparciu o bardzo prostą zasadę: wykrywa wielkość prądu przepływającego przez zabezpieczany obwód i w razie, gdy wartość ta przekroczy zadane parametry (natężenie i prąd znamionowy), eska uruchamia się, chroniąc obwód przed skutkami przeciążeń i zwarć. Wyłączniki nadprądowe zapobiegają w ten sposób przegrzewaniu się przewodów, uszkodzeniu izolacji oraz pożarom, do których mogłoby w konsekwencji dojść.

Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem (Norma PN-EN 60898-1 "Sprzęt elektroinstalacyjny - Wyłączniki do zabezpieczeń przetężeniowych instalacji domowych i podobnych - Część 1: Wyłączniki do obwodów prądu przemiennego"), wyłączniki nadprądowe muszą spełniać określone wymagania i standardy w zakresie konstrukcji, działania, wytrzymałości oraz oznakowania, co przekłada się na ich bezpieczeństwo i niezawodność w trakcie eksploatacji. Co w tym kontekście niezwykle ważne, wyłączniki nadprądowe nie zabezpieczają przed porażeniem prądem!

Pod względem konstrukcyjnym wyłączniki nadprądowe są wyposażone w dwa wyzwalacze:

• wyzwalacz zwarciowy (elektroniczny bądź elektromagnetyczny);
• wyzwalacz przeciążeniowy (elektroniczny lub termobimetaliczny).

Przy przekroczeniu określonej wartości prądu wyzwalacz przerywa obwód, zabezpieczając instalację przed negatywnymi skutkami.

Charakterystyki wyzwalania wyłączników nadprądowych, czyli wartość prądu, przy jakiej dane zabezpieczenie zadziała na pewno, jest różna w zależności od typu i rodzaju eski. Najczęściej spotykane charakterystyki wyzwalania wyłączników nadprądowych to:

• charakterystyka A - przeznaczone do zabezpieczania urządzeń elektronicznych;
• charakterystyka B - najczęściej wykorzystywane w gospodarstwach domowych (domy, mieszkania), stosowane głównie do zabezpieczania obwodów oświetleniowych i gniazd wtyczkowych;
• charakterystyka C - najczęściej spotykane w zastosowaniach przemysłowych, przeznaczone do zabezpieczana np. obwodów rozruchowych silników itp.;
• charakterystyka D - eski przemysłowe, przeznaczone do zabezpieczania obwodów z urządzeniami o dużych prądach rozruchowych (np. duże silniki elektryczne, transformatory o dużej mocy czy spawarki).

Wyłącznik nadprądowy K60 K60N-B16-3 B16A 3P A9K01316 SCHNEIDER

Najczęstsze przyczyny samoczynnego wyzwalania wyłączników nadprądowych

Do samoczynnego wyzwalania wyłączników nadprądowych może dochodzić z różnych powodów, dlatego w każdym takim przypadku najlepiej jest wezwać wykwalifikowanego elektryka z odpowiednimi uprawnieniami elektrycznymi, aby zidentyfikował źródło problemów i usunął usterkę. Do najczęstszych przyczyn samorzutnego wyzwalania esek należą przede wszystkim:

• przeciążenie obwodu - jedna z najczęstszych przyczyn ciągłego wybijania eski, ma miejsce wtedy, gdy do jednego obwodu podłączone są urządzenia o łącznej mocy przekraczającej jego dopuszczalną obciążalność. Co ważne, przeciążenie może doprowadzić do wybuchu pożaru w wyniku przegrzania przewodów i zapłonu izolacji;
• zwarcie w obwodzie - niezamierzone połączenie między przewodami fazowym i neutralnym, wynikające np. z uszkodzeń instalacji, degradacji izolacji, mechanicznych uszkodzeń przewodów lub błędów montażowych. Zwarcie powoduje nagły, intensywny przepływ prądu i wyzwolenie eski, może również doprowadzić do wybuchu pożaru;
• nieprawidłowe wykonanie instalacji elektrycznej - luźne połączenia, nieodpowiedni dobór przekrojów przewodów czy błędy w podłączeniach styków mogą być przyczyną niestabilnej pracy wyłączników, przeciążeń i zwarć;
• wpływ czynników środowiskowych - wysoka wilgotność, kurz, obecność substancji korozyjnych czy wahania temperatur mogą negatywnie wpływać na działanie wyłączników nadprądowych;
• awaria wyłącznika nadprądowego - w miarę eksploatacji komponenty wewnętrzne wyłączników mogą ulegać zużyciu, uszkodzeniom mechanicznym lub awariom wynikającym np. z wad produkcyjnych. W takich sytuacjach wyłącznik może zacząć działać nieprawidłowo, wyzwalając się nawet przy normalnym przepływie prądu.

MCB Wyłącznik nadprądowy 6kA 3P B 10A QuickConnect MBS310 HAGER

Problemy z eskami - jak zapobiegać?

Wielu potencjalnym problemom z wyłącznikami nadprądowymi można skutecznie zapobiegać, stosując się do poniższych zasad:

• ograniczenie przeciążenia - redukcja łącznego poboru prądu w jednym obwodzie poprzez zmniejszenie liczby urządzeń podłączonych do niego;
• regularna kontrola izolacji przewodów oraz ich ciągłości - najlepiej zlecić te prace wykwalifikowanemu elektrykowi posiadającemu odpowiednie narzędzia pomiarowe i umiejętności oraz uprawnienia;
• kontrola podłączenia esek w rozdzielnicy - dokręcenie oraz wymiana aparatów, które są uszkodzone lub pracują niestabilnie.

MCB Wyłącznik nadprądowy 6kA 1P B16A QuickConnect MBS116 HAGER

Podsumowanie

Częste wybijanie esek to wyraźny sygnał, że w instalacji elektrycznej występuje problem, który może zagrażać bezpieczeństwu użytkowników oraz pracujących w obrębie instalacji urządzeń. W większości przypadków przyczyną jest przeciążenie obwodu lub zwarcie, często też za wybijanie wyłącznika nadprądowego są odpowiedzialne uszkodzenia mechaniczne bądź błędy wykonawcze w instalacji. Niezależnie jednak od przyczyny w każdym przypadku zidentyfikowana usterka powinna zostać usunięta przez wykwalifikowanego elektryka z odpowiednimi uprawnieniami i umiejętnościami.

W razie pytań zapraszamy do kontaktu - nasi specjaliści chętnie odpowiedzą na pytania i wyjaśnią wątpliwości.