Wybór hermetycznego gniazda do określonego zastosowania

Hermetyczne gniazda elektryczne spotyka się w każdej instalacji narażonej na działanie czynników zewnętrznych, zwłaszcza wilgoci i pyłu. Prawidłowy dobór gniazd hermetycznych przekłada się na bezpieczeństwo użytkowników danej instalacji elektrycznej, a także na jej trwałość i zgodność z obowiązującymi normami.

Co to jest gniazdo hermetyczne i czym się różni od zwykłego?

W potocznym języku określenie "hermetyczny" jest zazwyczaj rozumiane jako "całkowicie szczelny", co w pewnym stopniu odbiega od znaczenia tego pojęcia w branży elektroinstalacyjnej. W odniesieniu do osprzętu elektrycznego, za gniazda hermetyczne uznaje się także gniazda, które np. po zanurzeniu w wodzie nie zachowają pełnej szczelności ze względu na specyfikę konstrukcji. Warto mieć ten fakt na uwadze, aby uniknąć zaskoczeń przy doborze gniazd hermetycznych do swojego domu, warsztatu czy garażu.

Mówiąc prościej, w elektrotechnice gniazdo hermetyczne to takie gniazdo wtyczkowe, którego konstrukcja w określonym stopniu zabezpiecza jego wewnętrzne elementy przewodzące prąd przed wnikaniem ciał stałych (np. pyłu czy piasku) oraz szkodliwym działaniem wilgoci i wody. Więcej informacji na temat oznaczeń gniazd hermetycznych i klas szczelności znajdziesz w dalszej części artykułu.

Hermetyczne gniazdo elektryczne podwójne, IP55 stal nierdzewna OR-AE-1398 ORNO

Rodzaje gniazd hermetycznych - główne typy

Gniazda hermetyczne zwykle klasyfikuje się ze względu na sposób montażu, choć można się również spotkać z podziałami pod względem liczby gniazdek wtyczkowych, obecności lub braku klapki albo klasy szczelności IP. Podstawowym podziałem pozostaje jednak klasyfikacja z uwagi na montaż.

Gniazda natynkowe

Gniazda natynkowe są przeznaczone do montażu bezpośrednio na powierzchni ściany lub elewacji. Obudowa jest w praktyce puszką instalacyjną, dzięki czemu są znacznie łatwiejsze i szybsze w instalacji, szczególnie na istniejących obiektach. Najczęściej są używane w garażach, piwnicach, halach przemysłowych oraz na zewnątrz budynków.

Gniazda podtynkowe

Gniazda podtynkowe montuje się w standardowych puszkach instalacyjnych ukrytych w ścianie, dzięki czemu na zewnątrz widoczny jest tylko panel czołowy z klapką. Zapewniają z reguły wyższą estetykę od gniazd natynkowych, dlatego są preferowane na wykończonych elewacjach, eleganckich tarasach czy w nowoczesnych łazienkach. Wymagają specjalnej, uszczelnionej ramki i wkładu, aby zachować klasę szczelności określoną przez producenta.

Hermetyczne gniazdo elektryczne, IP55 stal nierdzewna, z wiatroszczelną puszką montażową OR-AE-1397MB ORNO

Stopień ochrony IP - jak wpływa na wybór gniazda hermetycznego?

Wybór gniazda hermetycznego wymaga zrozumienia podstawowych parametrów technicznych umieszczonych na jego obudowie lub w karcie katalogowej. Z perspektywy ochrony przez pyłem i wilgocią najważniejszym jest stopień ochrony IP (Ingress Protection). Według obowiązujących norm określa on poziom ochrony obudowy przed dwoma czynnikami: ciałami stałymi oraz wilgocią.

Pierwsza cyfra wskazuje stopień zabezpieczenia przed wnikaniem obcych ciał stałych oraz ochronę użytkownika przed dostępem do części niebezpiecznych zgodnie z poniższą listą:

• IP0X: Brak ochrony.
• IP1X: Ochrona przed ciałami o średnicy ≥50 mm (przypadkowy dotyk dłonią).
• IP2X: Ochrona przed ciałami o średnicy ≥12,5 mm (dotyk palcem). Jest to podstawowy wymóg dla gniazd wewnątrz suchych pomieszczeń.
• IP3X: Ochrona przed ciałami o średnicy ≥2,5 mm (narzędzia, grube przewody).
• IP4X: Ochrona przed ciałami o średnicy ≥1 mm (cienkie narzędzia, większość przewodów).
• IP5X: Ochrona przed pyłem. Wnikanie pyłu nie jest całkowicie wyeliminowane, ale nie zakłóca ono pracy urządzenia. Pełna ochrona przed dostępem.
• IP6X: Ochrona pyłoszczelna. Całkowita ochrona przed wnikaniem pyłu.

Druga cyfra określa stopień zabezpieczenia przed szkodliwymi skutkami wnikania wody według następującego klucza:

• IPX0: Brak ochrony.
• IPX1: Ochrona przed kroplami wody spadającymi pionowo.
• IPX2: Ochrona przed kroplami wody spadającymi pod kątem do 15∘ od pionu.
• IPX3: Ochrona przed natryskiwaniem wodą pod kątem do 60∘ od pionu.
• IPX4: Ochrona przed bryzgami wody z dowolnego kierunku. Jest to minimalny poziom dla większości zastosowań "hermetycznych".
• IPX5: Ochrona przed strumieniem wody (12,5 l/min.) lanym na obudowę z dowolnej strony.
• IPX6: Ochrona przed silnym strumieniem wody (100 l/min.) lanym na obudowę z dowolnej strony.
• IPX7: Ochrona przed skutkami krótkotrwałego zanurzenia w wodzie (30 min. na głębokość 1 m).
• IPX8: Ochrona przed skutkami ciągłego zanurzenia w wodzie.

Hermetyczne gniazdo elektryczne, IP44 stal nierdzewna, wersja Schuko OR-AE-1397(GS) ORNO (OR-AE-1397(GS))

Gdzie można stosować gniazda hermetyczne?

Najkrótsza odpowiedź na to pytanie brzmi: wszędzie tam, gdzie wymagają tego warunki środowiskowe panujące w danym miejscu czy pomieszczeniu, ale tak naprawdę nie ma żadnych przeciwwskazań, aby stosować gniazda hermetyczne w dowolnym pomieszczeniu czy miejscu.

Zastosowania zewnętrzne (ogród, taras, elewacja)

Na zadaszonych tarasach i balkonach zazwyczaj wystarczające będą gniazda hermetyczne o klasie szczelności IP44 (bryzgoszczelność), które ochronią nie tylko przed przypadkowymi zachlapaniami, ale także przed deszczem zacinającym pod wiatr, o ile opady nie są bardzo obfite. Z kolei na niezadaszonych elewacjach bądź w ogrodzie najlepiej zastosować gniazdo hermetyczne o szczelności minimum IP55, czyli odporne na strumienie wody (deszcz, podlewanie wężem) oraz na promieniowanie UV.

Pomieszczenia wilgotne i mokre (łazienka, kuchnia, piwnica)

W tych pomieszczeniach, o ile znajdują się wewnątrz budynku, wymaganym przez obowiązujące aktualnie normy i przepisy standardem jest IP44. Zapewnia on wystarczającą ochronę przed kondensacją pary wodnej i przypadkowymi zachlapaniami, a także zabezpiecza przed wnikaniem wo wnętrza gniazda większych ciał stałych. Jeśli niezbędna jest pyłoszczelność lub większa odporność na wilgoć, należy wybrać gniazda o IP54 bądź wyższym, odpowiednio do warunków.

Warsztat i garaż

Gniazda hermetyczne do garażu albo warsztatu powinny mieć nie tylko szczelność na poziomie co najmniej IP44, ale także podwyższoną odporność mechaniczną - IK07 to poziom zapewniający odpowiednią wytrzymałość w większości przypadków.

Chcesz dowiedzieć się więcej o gniazdach hermetycznych do garaży? Przeczytaj nasz artykuł o doborze gniazdek elektrycznych do garażu.

Pokój dziecięcy

Gniazda hermetyczne (najlepiej wyposażone oprócz klapki także w dodatkowe przesłony torów prądowych) dobrze sprawdzają się także w pomieszczeniach, w których przebywają dzieci, ponieważ obecność klapki znacząco utrudnia dostęp do wnętrza gniazdka. Dzięki temu ryzyko porażenia prądem dziecka znacząco się zmniejsza.

Wybór gniazda hermetycznego - na co zwrócić uwagę?

Przede wszystkim weź pod uwagę przeznaczenie pomieszczenia czy obiektu, w którym dane gniazdo hermetyczne będzie użytkowane, a także na warunki środowiskowe (wilgotność i zapylenie), jakie w nim panują. Zależnie od tych warunków, zwróć szczególną uwagę na:

• stopień ochrony IP (zgodnie z zasadą, że im większa wilgoć i zapylenie panuje w docelowym miejscu montażu, tym wyższa klasa szczelności jest wymagana. Co ważne, do zastosowań zewnętrznych pod zadaszeniem bezwzględnym minimum jest IP44);
• wytrzymałość mechaniczną (współczynnik IK - im jest on wyższy, tym bardziej wytrzymałe na przypadkowe uderzenia jest dane gniazdo hermetyczne. Do warsztatu czy garażu najlepiej wybierać gniazda hermetyczne o IK07 lub wyższym);
• materiał, z którego wykonane jest gniazdo (do zastosowań zewnętrznych koniecznie wybieraj gniazda hermetyczne z materiałów odpornych na działanie UV);
• liczbę gniazdek w ramce (najpopularniejsze są gniazda pojedyncze i podwójne, jednak na rynku są także dostępne np. podtynkowe ramki wielokrotne, pozwalające montować gniazda hermetyczne potrójne i większe, zarówno w wersjach z klapką, jak i z przesłonami styków);
• sposób montażu (natynkowy lub podtynkowy, zależnie od warunków w danym pomieszczeniu oraz obowiązujących norm i przepisów, które np. w przypadku ścian drewnianych nakazują montaż instalacji elektrycznej oraz gniazd natynkowych);
• miejsce montażu (jeśli np. chcesz zamontować gniazda hermetyczne w pokoju dziecięcym, wybieraj modele z klapką zaprojektowaną w taki sposób, że dziecku jest trudno ją uchylić bądź otworzyć).

PAMIĘTAJ! Wszystkie prace związane z montażem instalacji, jej elementów oraz osprzętu elektrycznego powinien wykonywać elektryk posiadający odpowiednie uprawnienia i umiejętności, poświadczone aktualnym świadectwem kwalifikacyjnym (tzw. uprawnienia SEP)!

W razie pytań zapraszamy do kontaktu - nasi specjaliści chętnie odpowiedzą na pytania i wyjaśnią wątpliwości.