Jakie wyróżniamy rodzaje włączników światła?

Mimo że wybór włącznika światła może wydawać się trywialny, w rzeczywistości wpływa na komfort użytkowania oraz bezpieczeństwo całej instalacji elektrycznej. Na rynku dostępne są różne rodzaje włączników światła, które należy dobrać do zastosowania, rodzaju instalacji i potrzeb. W tym artykule przyjrzymy się szczegółowo różnym typom łączników elektrycznych, ich budowie oraz oznaczeniom, aby pomóc w wyborze najlepszego rozwiązania do domu lub innego obiektu.

Warto już na wstępie zaznaczyć, że choć w potocznym języku używamy terminu włącznik światła, specjaliści z branży elektrycznej poprawnie nazywają to urządzenie łącznikiem elektrycznym. Różnica ta wynika z precyzji języka technicznego, gdzie łącznik odnosi się do mechanizmu, który umożliwia zamykanie i otwieranie obwodu elektrycznego, a tym samym kontrolowanie przepływu prądu. W codziennym użytku „włącznik” i „łącznik” bywają używane zamiennie, jednak warto pamiętać, że w kontekście specjalistycznym to łącznik elektryczny jest właściwym określeniem. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak działa włącznik światła, zapraszamy do lektury!

Podstawowa budowa włącznika światła

Włącznik do światła, bez względu na rodzaj, składa się z kilku podstawowych komponentów, które umożliwiają jego prawidłowe działanie. Chociaż na zewnątrz widzimy jedynie część użytkową, czyli przycisk lub dźwignię, cała konstrukcja kryje w sobie więcej detali:

• obudowa – to element, który widzimy na ścianie. Jest ona wykonana z tworzywa sztucznego, najczęściej odpornego na działanie wysokich temperatur i uszkodzenia mechaniczne. Pełni nie tylko funkcję estetyczną, ale także ochronną, zapobiegając dostępowi do wewnętrznych części pod napięciem.
• mechanizm załączający – główną funkcję włącznika spełnia mechanizm załączający, który umożliwia otwieranie i zamykanie obwodu elektrycznego. W zależności od typu łącznika, mechanizm ten może działać poprzez naciśnięcie przycisku (jak w przypadku przycisku zwiernego) lub przestawienie dźwigni.
• styki elektryczne – odpowiadają za przepływ prądu w momencie włączenia obwodu. To właśnie one, pod wpływem nacisku lub ruchu dźwigni, łączą lub rozłączają obwód, umożliwiając kontrolowanie światła.
• klemy – zaciski, zwane również klemami, to miejsca, do których podłącza się przewody elektryczne. W zależności od modelu łącznika, możemy spotkać różne oznaczenia na zaciskach, takie jak "L" (faza) czy "N" (neutralny). W przypadku bardziej zaawansowanych łączników, np. schodowych, znajdziemy dodatkowe zaciski służące do odpowiedniego podłączenia przewodów.
• przycisk – to element zewnętrzny, za pomocą którego użytkownik steruje włącznikiem.
• ramka montażowa – element, który umożliwia stabilne zamontowanie włącznika w ścianie. Jest ona przymocowana do puszki elektrycznej i utrzymuje cały włącznik w odpowiedniej pozycji. Ramki często występują w różnych kolorach. Kupuje się je często osobno, dopasowując do mechanizmu z klawiszem.

Simon 54

Rodzaje włączników światła – podstawowy podział

Włączniki światła możemy podzielić na kilka podstawowych kategorii, w zależności od ich funkcji oraz sposobu montażu, a także od ilości obwodów, które włącznik jest w stanie kontrolować w danym obwodzie elektrycznym. Poniżej przedstawiamy podstawowe rodzaje łączników elektrycznych, które oczywiście wciąż ewoluują i są doskonalone technicznie.

Włącznik jednobiegunowy

Jest to najprostszy i najczęściej stosowany rodzaj włącznika światła. Jego budowa pozwala na włączanie i wyłączanie jednego obwodu elektrycznego. Stosuje się go w większości pomieszczeń domowych, gdzie potrzebna jest kontrola jednego źródła światła, np. lampy lub kinkietu.

Włącznik podwójny

Podwójny włącznik światła to urządzenie, które umożliwia sterowanie dwoma źródłami światła z jednego miejsca. Jego działanie opiera się na prostym mechanizmie, który pozwala na niezależne włączanie i wyłączanie dwóch żarówek lub grup żarówek. Jak to działa w praktyce? Kiedy użytkownik naciśnie klawisz po lewej stronie, prąd przepływa z przewodu zasilającego do pierwszego źródła światła. Naciśnięcie klawisza po prawej stronie aktywuje drugie źródło. Na rynku dostępne są również włączniki potrójne, których zasada działania jest analogiczna, jednak łączy trzy obwody elektryczne.

Włącznik krzyżowy (schodowy)

Włącznik schodowy umożliwia kontrolowanie jednego źródła światła z kilku miejsc, co jest szczególnie przydatne na klatkach schodowych, w korytarzach czy długich pomieszczeniach. W systemie takim używa się dwóch lub więcej łączników, które są połączone w odpowiedni sposób, co pozwala na wygodne sterowanie oświetleniem z różnych punktów.

Włącznik dzwonkowy (przycisk zwierny)

Przycisk zwierny to urządzenie, które po naciśnięciu zamyka obwód, a po jego zwolnieniu (odpuszczeniu naciskania) obwód zostaje przerwany. Tego rodzaju włączniki stosuje się zazwyczaj w systemach dzwonkowych, ale także w nowoczesnych systemach automatyki budynkowej, gdzie przycisk wywołuje określoną funkcję – np. włączenie światła na określony czas.

Łącznik żaluzjowy

to urządzenie umożliwiające sterowanie żaluzjami, roletami lub markizami za pomocą przycisku. Posiada dwa kierunki działania – jeden do podnoszenia, a drugi do opuszczania żaluzji, co pozwala na precyzyjne kontrolowanie ich pozycji. Łącznik działa na zasadzie chwilowego zwarcia obwodu – użytkownik przytrzymuje przycisk w danym kierunku, aż żaluzje osiągną pożądany poziom. Po zwolnieniu przycisku obwód zostaje automatycznie rozłączony, a ruch żaluzji zatrzymuje się.

Uniwersalne oznaczenia włączników światła

Oznaczenia na włączniku światła pomagają użytkownikom w szybkim rozpoznaniu ich funkcji. Najbardziej rozpoznawalne piktogramy to # dla łącznika krzyżowego oraz symbol schodów dla łącznika schodowego. Oznaczenia włącznika żaluzjowego to z kolei piktogramy przedstawiające strzałki skierowane w górę i w dół, symbolizujące podnoszenie i opuszczanie rolet lub żaluzji. Jak widać, oznaczenia na włącznikach światła są intuicyjne i uniwersalne, co ułatwia korzystanie z nich.

Ospel IMPRESJA

Włączniki podtynkowe czy natynkowe? Rodzaje przełączników elektrycznych ze względu na sposób montażu

Włączniki podtynkowe montuje się wewnątrz ściany, dzięki czemu są one bardziej estetyczne i dyskretne, ponieważ widoczna jest jedynie płaska powierzchnia z przyciskiem. Są one popularne w nowoczesnych wnętrzach, gdzie dąży się do minimalistycznego wyglądu. Z kolei włączniki natynkowe montuje się bezpośrednio na powierzchni ściany, co sprawia, że ich instalacja jest prostsza i szybsza, bez konieczności kucia ścian. Ten typ łączników często stosuje się w budynkach gospodarczych, piwnicach czy garażach, gdzie estetyka nie jest priorytetem. Jeśli jednak włącznik jest montowany w miejscu narażonym na wilgoć, np. na elewacji budynku lub we wspomnianych pomieszczeniach gospodarczych, należy upewnić się, że posiada on odpowiedni stopień ochrony IP, co zapewnia odporność na wilgoć i pył oraz zwiększy bezpieczeństwo użytkowania.

Wysokość włącznika światła

Przy projektowaniu instalacji elektrycznej w domu czy mieszkaniu istotne jest ustalenie odpowiedniej wysokości montażu włączników światła. Standardowo, włączniki montuje się na wysokości około 120–140 cm od podłogi. Taka wysokość zapewnia wygodny dostęp zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. W razie wątpliwości odnośnie wyboru odpowiedniego łącznika bądź jego montażu, warto skonsultować się ze specjalistą do spraw elektryki, który pomoże dobrać odpowiednie rozwiązanie.