Do czego uprawniają szkolenia SEP?

Uprawnienia SEP są kojarzone najczęściej z pracą przy sieciach, instalacjach i urządzeniach elektrycznych, ale ich faktyczny zakres jest znacznie szerszy. W tym artykule opisujemy, co to jest SEP, jakie rodzaje uprawnień elektrycznych można zdobyć podczas szkoleń i wskazujemy zakres czynności, do których wykonywania jest uprawniona osoba posiadająca świadectwo kwalifikacyjne (uprawnienia energetyczne) danego rodzaju.

Co to są uprawnienia SEP?

Uprawnienia sepowskie to potoczne określenie świadectwa kwalifikacyjnego, czyli oficjalnego dokumentu potwierdzającego posiadanie wiedzy teoretycznej oraz umiejętności praktycznych w zakresie przewidzianym ustawowo dla danej kategorii uprawnień energetycznych. Warto podkreślić, że uprawnienia SEP zdobyte w Polsce zachowują również ważność w krajach Unii Europejskiej, a także w Szwajcarii oraz państwach zrzeszonych w EOG (Islandia, Norwegia, Liechtenstein).

Uprawnienia elektryczne - rodzaje uprawnień SEP

W zależności od przyjętego kryterium podziału (zakres uprawnień, rodzaje urządzeń i sieci), uprawnienia SEP można podzielić na różne kategorie. Zgodnie z ustawową klasyfikacją, zawartą w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 1 lipca 2022 w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. z 2022 r. poz. 1392), ze względu na rodzaje obsługiwanych urządzeń i sieci, wyróżnia się trzy grupy uprawnień energetycznych.

Grupa G1 - uprawnienia elektryczne

Uprawnienia elektryczne G1 są przeznaczone dla specjalistów pracujących z urządzeniami, instalacjami i sieciami elektroenergetycznymi wytwarzającymi, magazynującymi, przetwarzającymi, przesyłającymi i zużywającymi energię elektryczną. Zgodnie z regulacjami prawnymi aktualnymi na dzień publikacji tego artykułu są to:

1. urządzenia prądotwórcze przyłączone do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej energii elektrycznej bez względu na wysokość napięcia znamionowego;
2. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV;
3. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV i napięciu znamionowym nie wyższym niż 30 kV;
4. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 30 kV i napięciu znamionowym nie wyższym niż 110 kV;
5. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 110 kV;
6. zespoły prądotwórcze o mocy wyższej niż 50 kW;
7. urządzenia elektrotermiczne;
8. urządzenia do elektrolizy;
9. sieci elektrycznego oświetlenia ulicznego;
10. elektryczna sieć trakcyjna;
11. elektryczne urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym;
12. urządzenia umożliwiające magazynowanie energii elektrycznej i jej wprowadzanie do sieci elektroenergetycznej o mocy wyższej niż 10 kW;
13. aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urządzenia i instalacje automatycznej regulacji, sterowania i zabezpieczeń urządzeń i instalacji wymienionych w pkt 1–12;
14. urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia;
15. urządzenia ratowniczo-gaśnicze;
16. urządzenia ochrony granic.

Grupa G2 - uprawnienia cieplne

Uprawnienia SEP G2 są wymagane od osób pracujących z urządzeniami wytwarzającymi, magazynującymi, przetwarzającymi, przesyłającymi i zużywającymi ciepło oraz specjalistów odpowiedzialnych za eksploatację innych urządzeń energetycznych zgodnie z poniższą listą:

1. kotły parowe oraz wodne na paliwa stałe, płynne i gazowe, o mocy wyższej niż 50 kW i mocy nie wyższej niż 500 kW, wraz z urządzeniami pomocniczymi;
2. kotły parowe oraz wodne na paliwa stałe, płynne i gazowe, o mocy wyższej niż 500 kW i o mocy nie wyższej niż 1800 kW, wraz z urządzeniami pomocniczymi;
3. kotły parowe oraz wodne na paliwa stałe, płynne i gazowe, o mocy wyższej niż 1800 kW, wraz z urządzeniami pomocniczymi;
4. sieci i instalacje cieplne wraz z urządzeniami pomocniczymi, o przesyle ciepła wyższym niż 50 kW i o przesyle ciepła nie wyższym niż 500 kW;
5. sieci i instalacje cieplne wraz z urządzeniami pomocniczymi, o przesyle ciepła wyższym niż 500 kW;
6. turbiny parowe oraz wodne o mocy wyższej niż 50 kW i o mocy nie wyższej niż 15 MW, wraz z urządzeniami pomocniczymi;
7. turbiny parowe oraz wodne o mocy wyższej niż 15 MW i o mocy nie wyższej niż 100 MW, wraz z urządzeniami pomocniczymi;
8. turbiny parowe oraz wodne o mocy wyższej niż 100 MW i o mocy nie wyższej niż 500 MW, wraz z urządzeniami pomocniczymi;
9. turbiny parowe oraz wodne o mocy wyższej niż 500 MW, wraz z urządzeniami pomocniczymi;
10. przemysłowe urządzenia odbiorcze pary i gorącej wody o mocy wyższej niż 50 kW i o mocy nie wyższej niż 500 kW;
11. przemysłowe urządzenia odbiorcze pary i gorącej wody o mocy wyższej niż 500 kW;
12. urządzenia wentylacji, klimatyzacji i chłodnicze o mocy wyższej niż 50 kW i o mocy nie wyższej niż 500 kW;
13. urządzenia wentylacji, klimatyzacji i chłodnicze o mocy wyższej niż 500 kW;
14. pompy, ssawy, wentylatory i dmuchawy o mocy wyższej niż 50 kW i o mocy nie wyższej niż 500 kW;
15. pompy, ssawy, wentylatory i dmuchawy o mocy wyższej niż 500 kW;
16. sprężarki o mocy wyższej niż 20 kW i o mocy nie wyższej niż 200 kW oraz instalacje sprężonego powietrza i gazów technicznych;
17. sprężarki o mocy wyższej niż 200 kW oraz instalacje sprężonego powietrza i gazów technicznych;
18. urządzenia do składowania, magazynowania i rozładunku paliw o pojemności składowania odpowiadającej masie ponad 100 Mg;
19. piece przemysłowe o mocy wyższej niż 50 kW;
20. urządzenia umożliwiające przechowywanie ciepła lub chłodu w celu ich późniejszego wykorzystania o mocy wyższej niż 10 kW;
21. aparatura kontrolno-pomiarowa i urządzenia automatycznej regulacji do urządzeń, instalacji i sieci wymienionych w pkt 1–20;
22. urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia;
23. urządzenia ratowniczo-gaśnicze;
24. urządzenia ochrony granic.

Grupa G3 - uprawnienia gazowe

Świadectwo kwalifikacji zawodowej G3 jest wymagane w przypadku osób wykonujących czynności związane z obsługą, konserwacją, remontami lub naprawami urządzeń, instalacji i sieci gazowych wytwarzających, przetwarzających, przesyłających, magazynujących i zużywających paliwa gazowe. Aktualnie lista tych urządzeń obejmuje:

1. urządzenia do produkcji paliw gazowych, generatory gazu;
2. urządzenia do przetwarzania i uzdatniania paliw gazowych, rozkładnie paliw gazowych, urządzenia przeróbki gazu ziemnego, oczyszczalnie gazu, rozprężalnie i rozlewnie gazu płynnego, odazotownie, mieszalnie;
3. urządzenia do magazynowania paliw gazowych;
4. sieci gazowe o ciśnieniu nie wyższym niż 0,5 MPa (gazociągi, stacje gazowe, zespoły gazowe na przyłączu, w tym punkty gazowe);
5. sieci gazowe o ciśnieniu wyższym niż 0,5 MPa (gazociągi, stacje gazowe, zespoły gazowe na przyłączu, tłocznie gazu);
6. urządzenia i instalacje gazowe o ciśnieniu nie wyższym niż 5 kPa;
7. urządzenia i instalacje gazowe o ciśnieniu wyższym niż 5 kPa;
8. przemysłowe odbiorniki paliw gazowych o mocy wyższej niż 50 kW;
9. turbiny gazowe;
10. aparatura kontrolno-pomiarowa, urządzenia sterowania do urządzeń, instalacji i sieci wymienionych w pkt 1–9;
11. urządzenia i instalacje do skraplania gazu ziemnego;
12. urządzenia i instalacje do regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego;
13. instalacje do tankowania sprężonego gazu ziemnego;
14. instalacje do tankowania skroplonego gazu ziemnego;
15. urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia.

Uprawnienia energetyczne E, D i pomiarowe - co oznaczają?

Uprawnienia SEP w każdej z powyżej opisanych grup (G1, G2, G3) mogą dotyczyć eksploatacji bądź dozoru prac, przy czym decydując się na szkolenie można zdecydować, jaki konkretnie zakres uprawnień będzie ono obejmować - tylko E, tylko D czy E+D.

Co dają uprawnienia SEP E?

Uprawnienia energetyczne SEP E (eksploatacja) pozwalają wykonywać prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontu, naprawy, montażu lub demontażu oraz czynności kontrolno-pomiarowych.

Uprawnienia SEP D - do czego uprawniają?

Uprawnienia sepowskie D (dozór) są przeznaczone dla osób kierujących czynnościami pracowników wykonujących prace w zakresie eksploatacji, a także dla specjalistów sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.

Sepowskie uprawnienia pomiarowe

Uprawnienia energetyczne w zakresie pomiarów może zdobyć osoba, która posiada jednocześnie uprawnienia w zakresie eksploatacji (E) oraz dozoru (D) z danej grupy uprawnień energetycznych. Mówiąc prościej, pomiarowe uprawnienia SEP posiadają wyłącznie osoby z ważnym świadectwem kwalifikacji na dozór i eksploatację (D+E).

Uprawnienia SEP do 1 kV i powyżej 1 kV

Uprawnienia elektryczne G1, zależnie od zakresu napięcia dla posiadanego świadectwa, upoważniają do obsługi różnego rodzaju urządzeń elektroenergetycznych.

Uprawnienia SEP do 1 kV - do czego uprawniają?

To najpopularniejszy rodzaj uprawnień SEP. pozwalający na wykonywanie pracy w zakresie przewidzianym przez posiadane świadectwo kwalifikacyjne (eksploatacja i/lub dozór) sieci, instalacji oraz urządzeń niskonapięciowych (napięcie do 1000 V).

Uprawnienia SEP powyżej 1 kV - do czego uprawniają?

Sepowskie uprawnienia energetyczne powyżej 1 kV umożliwiają pracę przy sieciach, instalacjach i urządzeniach SN (średniego napięcia) i WN (wysokiego napięcia), jak np. stacje transformatorowe, linie napowietrzne i kablowe czy rozdzielnie energetyki zawodowej.

Jak uzyskać uprawnienia SEP?

Uprawnienia energetyczne można zdobyć biorąc udział w szkoleniach prowadzonych przez liczne ośrodki na terenie całego kraju, a następnie zdanie z wymaganym wynikiem oficjalnego egzaminu państwowego z zakresu danej grupy SEP. Co w tym kontekście istotne, warto przed wyborem komisji kwalifikacyjnej upewnić się co do zakresu uprawnień możliwych do zdobycia w danej komisji. Wynika to stąd, że ze względów formalnych komisje powołane przed wejściem w życie wspomnianego na początku artykułu rozporządzenia, czyli przed 2 lipca 2022 r., mogą wydawać świadectwa w nieco węższym zakresie niż komisje powołane po tej dacie.

Uprawnienia sepowskie - ważność, odnawianie, utrata

Wszystkie wydawane w Polsce uprawnienia energetyczne, niezależnie od rodzaju i zakresu, zachowują ważność przez 5 lat od daty wydania danego świadectwa kwalifikacyjnego. W praktyce oznacza to, że aby zachować ciągłość uprawnień, należy pozytywnie zaliczyć państwowy egzamin przed jedną z oficjalnych komisji egzaminacyjnych jeszcze przed upływem daty ważności posiadanych uprawnień energetycznych. Nieprzedłużenie ważności świadectwa kwalifikacyjnego SEP skutkuje brakiem uprawnień do wykonywania wszystkich prac i czynności z danej grupy.