Oznaki, że Twoja instalacja elektryczna jest przestarzała i wymaga modernizacji

Stan techniczny instalacji elektrycznej ma bezpośredni wpływ nie tylko na jej funkcjonalność, ale także na bezpieczeństwo samego budynku, a przede wszystkim jego mieszkańców. Stara instalacja elektryczna w bloku lub domu może bowiem stanowić przyczynę wielu poważnych problemów - od uszkodzenia domowych urządzeń AGD czy elektroniki przez ryzyko porażenia prądem aż po wybuch pożaru. W tym artykule opisujemy, jakie symptomy wskazują na konieczność modernizacji instalacji elektrycznej bądź jej wymiany na nową.

Stara instalacja elektryczna - główne problemy

Każda nowa instalacja elektryczna ma ograniczoną żywotność - to fakt, o którym dość łatwo zapomnieć w kontekście tego, że wiele instalacji wykonanych nawet kilkadziesiąt lat temu jest nadal eksploatowanych w polskich domach i mieszkaniach. Niestety, praktycznie każda instalacja ułożona 20 lat temu lub dawniej powinna zostać uznana za przestarzałą i to nawet pomimo braku jakichkolwiek problemów w trakcie jej codziennego użytkowania. Powód jest prosty: taka instalacja niemal na pewno nie spełnia współczesnych norm bezpieczeństwa i nie jest przystosowana do obsługi nowoczesnych urządzeń elektrycznych.

Pomijając kwestie oczywiste, jak np. stara rozdzielnica z bezpiecznikami topikowymi, gniazda bez uziemienia albo "zerowane" czy włączniki pamiętające czasy PRL, trzeba pamiętać, że nierzadko instalacje takie układali domorośli "fachowcy", wykonujący pracę w bardzo różnym standardzie. Regulacje normatywne co do sposobu prowadzenia przewodów, bezpiecznych odstępów pomiędzy poszczególnymi instalacjami lub doboru średnicy przewodu do przewidywanego obciążenia prądowego zwyczajnie wtedy nie istniały albo nie były przestrzegane, a sposób wykonania instalacji często nie był w ogóle weryfikowany.

Co równie ważne, w przeszłości powszechnie stosowano w instalacjach przewody aluminiowe, które są mniej trwałe i bardziej podatne na utlenianie niż miedziane, a także bardziej się rozgrzewają, co może skutkować podwyższonym ryzykiem pożarowym.

Kolejnym problemem starych instalacji jest liczba dostępnych gniazd elektrycznych i źródeł światła - bardzo często stara instalacja elektryczna jest wyposażona w 2-3 gniazda i 1 włącznik w danym pomieszczeniu, co obecnie jest zdecydowanie niewystarczającą liczbą.

Mogą również pojawić się konkretne oznaki problemów w obrębie instalacji, których nigdy nie należy lekceważyć. Są to przede wszystkim:

• często wyłączające się zabezpieczenia - jeśli bezpieczniki w Twoim domu bądź mieszkaniu często się wyłączają, może to świadczyć o przeciążeniu danego obwodu lub zwarciu w instalacji. Stare przewody elektryczne (szczególnie aluminiowe) mogą nie wytrzymywać obciążeń generowanych przez nowoczesne urządzenia AGD;
• migoczące lub przygasające światła - zazwyczaj jest to wyraźny sygnał przeciążenia danego obwodu z uwagi na to, że istniejące oprzewodowanie zostało zaprojektowane dla niższych obciążeń prądowych;
• przegrzewanie się gniazd elektrycznych - jeżeli dotykając gniazda elektrycznego bądź włącznika światła czujesz ciepło, to wyraźny znak, że instalacja jest przeciążona lub przewody uległy uszkodzeniu. W takiej sytuacji konieczna jest szybka interwencja, ponieważ przegrzewanie się przewodów może doprowadzić do pożaru;
• iskrzenie i/lub trzaski w gniazdach elektrycznych - występowanie iskrzenia podczas podłączania urządzeń do danego gniazdka albo dochodzące z niego trzaski to poważne sygnały ostrzegawcze. Zazwyczaj sygnalizują one obluzowane przewody (np. w kostce wewnątrz gniazda) bądź nawet uszkodzenie izolacji przewodów wewnątrz gniazda;
• wyczuwalny zapach spalonej izolacji przewodów - taki zapach w pobliżu gniazd lub włączników to wyraźny sygnał, że w danym obwodzie doszło do uszkodzenia instalacji w wyniku przegrzania.

Stare przewody elektryczne i ich stan - jak sprawdzić instalację elektryczną w mieszkaniu?

Weryfikacja stanu instalacji elektrycznej w starszych budynkach to zadanie, które należy powierzyć elektrykowi posiadającemu odpowiednie uprawnienia, jednak nawet samodzielnie można bez większego problemu dokonać wstępnych oględzin. Stara instalacja elektryczna aluminiowa obsługiwana przez rozdzielnicę z bezpiecznikami topikowymi to zdecydowanie przestarzałe rozwiązanie i w takim przypadku jedynym rozsądnym wyjściem jest wymiana instalacji elektrycznej w mieszkaniu lub domu na nową, zgodną z aktualnymi regulacjami prawnymi i normami branżowymi.

O stanie instalacji wiele może powiedzieć rzut oka na włączniki i gniazda - jeśli noszą ślady przegrzania, przypalenia lub są okopcone, konieczna jest nowa instalacja elektryczna w mieszkaniu. Jeżeli wizualny stan włączników i gniazd jest dobry, to po uprzednim odłączeniu zasilania (!) możesz spróbować zdemontować np. włącznik światła, aby sprawdzić stan izolacji na przewodach. Jeśli kruszy się lub jest stopiona, to czeka Cię gruntowny remont instalacji elektrycznej lub wymiana elektryki w mieszkaniu na nową.

Wymiana instalacji elektrycznej - kiedy jest konieczna?

Poza przypadkami wspomnianymi powyżej, modernizacja albo wymiana instalacji elektrycznej może być niezbędna, gdy:

• kupujesz dom lub mieszkanie na rynku wtórnym - zwłaszcza, jeśli to nieruchomość mająca kilkanaście lat lub starsza. Zawsze warto sprawdzić stan instalacji i rozważyć jej wymianę, szczególnie jeśli od dawna nie była modernizowana;
• planujesz rozbudowę sieci elektrycznej - np. kiedy zamierzasz zacząć używać dodatkowych urządzeń o dużym poborze mocy, jak klimatyzacja, piekarnik elektryczny czy większy sprzęt AGD;
• chcesz dostosować instalację do obsługi rozwiązań tzw. inteligentnego domu - w takim przypadku modernizacja instalacji będzie konieczna, aby mogła obsługiwać wszystkie urządzenia w bezpieczny i stabilny sposób.

Przegląd instalacji elektrycznej - co ile lat?

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami prawa budowlanego, przegląd instalacji elektrycznej w budynkach mieszkalnych jest obowiązkowy i powinien być wykonywany co najmniej raz na 5 lat. Przegląd ten obejmuje przede wszystkim sprawdzenie stanu technicznego instalacji, wykonanie pomiarów rezystancji izolacji przewodów, przeprowadzenie testu wyłączników różnicowoprądowych oraz ocenę skuteczności ochrony przeciwporażeniowej. Co ważne, w budynkach starszych warto wykonywać takie przeglądy częściej, np. co 2-3 lata.